Tijd kun je niet direct meten (door ergens een soort thermometer in te steken). Tijd wordt indirect gemeten. Door bijv. aantal slingerbewegingen gelijk aan 1 seconde te stellen. Of de bloeddruk-polsslag. Of wat ook.

Daarin is de tijd voor iedereen precies even snel of traag. Tenzij het tijd-meetapparaat niet deugt (niet ge-ijkt is). Maar als alles goed werkt is mijn 1 s even lang als jouw 1 s periode.

Het verschil gaat optreden bij heel hoge snelheden (80% lichtsnelheid). Dan blijft in mijn voortsnellende raket mijn 1 s gewoon 1 s. En voor de uitzwaaiende achterblijver geldt dat ook.  Onze hartslag blijft even snel, de pendule tikt even vaak heen en weer.

Er is alleen onenigheid tussen wat de achterblijver denkt te zien bij de persoon in de raket en omgekeerd. Beiden vinden van elkaar dat hun klok langzamer loopt (en daarmee ook hun hartslag, snelheid waarmee planten groeien e.d. langzamer verloopt).

Maar dat is relatief. De ene vindt precies hetzelfde van de ander. En waar ze van de ander  de tijd langzamer vinden gaan, vinden ze ook dat de meetlat aldaar evenveel langer is. Zodat voor beiden Δx/Δt = v = hetzelfde. Minder tijd maar ook minder afstand (omdat de meetlat opgezwollen is). Maar alles is relatief: Vanuit hun eigen stelsel is de seconde de "ouderwetse" seconde en de meter zolang als die altijd was.

Bedankt voor het antwoord. Ik denk er even rustig over na.

Merk op dat "kijken bij de ander" relatief is. De waarnemer ziet de raket met snelheid +v bewegen en volgens de speciale relativiteitstheorie (SRT) lopen klokken in bewegende stelsels trager.
Maar vanuit de raket (astronaut vindt ook dat hij in zijn stelsel stilstaat) lijkt de achterblijver met snelheid -v te bewegen en volgens de SRT loopt zijn klok dan trager.

Op dezelfde manier zijn de bewegende meetlatten van 1 meter voor de niet-beweger veel langer geworden.

misschien kan de Lorentz klok je verder helpen.

Lorentz bedacht een speciale klok (in een denkexperiment) er zouden dus twee spiegels zijn met een lichtstraal die tussen de spiegels op en neer bewogen. De spiegels bevinden zich 150.000 km van elkaar vandaan zodat de lichtstraal precies 1 sec erover doet om van de ene naar de andere spiegel te reizen. Deze ¨klok¨ werd in een trein geplaatst die op 100 km/uur vooruit reed. als je in de trein zou meereizen zou je zien dat de lichtstraal gewoon van boven naar onder reist, maar als je op een perron van buiten de trein door een raam zou kijken zou de lichtstraal niet alleen van boven naar beneden reizen, maar ook nog op 100km/uur vooruit en licht kan niet versnellen, wat dus betekent dat tijd vertraagt in beweging.

ik heb dit uit een erg handig boek over tijdrek en de ruimte tijd. Het heet: "ruimte tijd" door Yannick Fritschy, het is een new scientist, pocket science. Echt een aanrader. Je kan natuurlijk ook gewoon het artikel lezen dat Einstein heeft geschreven in 1905, wat gaat over zijn relativiteitstheorie, wel erg ingewikkeld! ik heb hem zelf niet gelezen omdat het zo erg ingewikkeld is maar wel een aanrader als je het wat beter wilt begrijpen.

Over de Lorentz-klok.
(Een verticale lichtflits kaatst op en neer in een voorbijrijdende trein. Voor het gemak is de hoogte 150000km en doet het licht daar 1 seconde over. Er is een waarnemer in de trein en er is een waarnemer op het perron.)

Het kan eraan liggen dat het maar een voorbeeld is voor wat er in de praktijk gebeurt.
Maar aan de hand van dit voorbeeld kan ik de veranderingen die worden vooropgesteld niet volgen.

[...etc...]

[edit...]

Lees eens een boek over SRT - daarin wordt dit lichteffect dat Lukas aangeeft uit-en-te-na besproken. Dat gaan we hier niet steeds herhalen. Genoeg websites waar je ook van alles kunt vinden over dit onderwerp.

Theo de Klerk