Het is natuurlijk ondoenlijk om alle voor natuurkunde relevante symbolen hier even neer te zetten. Ik heb daarom een lijstje gemaakt met symbolen die volgens mij relevant zijn voor de middelbare school natuurkunde. Als er nog symbolen ontbreken, moet je dat maar aangeven. Houdt er rekening mee dat onderstaande betekenis de meestvoorkomende betekenis is van het symbool, maar ook best voor iets anders gebruikt kan worden.
Tussen haakjes staat de gebruikelijke eenheid waarin de grootheid wordt uitgedrukt bij gebruik van het SI eenhedenstelsel.
(Daarnaast worden sommige letters ook nog gebruikt om een natuurconstante zoals lichtsnelheid aan te geven - een kort lijstje volgt na de volgende).

variabele namen in formules:

t - tijd (seconde) 
s - afstand (meter)
v - snelheid (meter/seconde) / voorwerpsafstand (meter)
b - beeldafstand (meter)
N - vergroting (dimensieloos getal)
a - versnelling (meter/seconde²)
m - massa (kilogram)
F - kracht (newton)
G - gewicht (newton) / gravitatieconstante (newton.meter²/kilogram²)
r - straal (meter)
T - periode (seconde) / temperatuur (kelvin)
ω (omega) - hoeksnelheid (radialen/seconde)
E of soms ook U - energie (joule)
W - arbeid (joule)
q - elektrische lading (coulomb)
g - valversnelling (meter/seconde²)
P - vermogen (joule/seconde = watt)  / periode (seconde)
p - impuls (kilogram * meter/seconde) /druk (newon/meter² = pascal)
J - stoot (impulsverandering)
ρ (rho) - dichtheid (kilogram/meter³)/soortelijke weerstand (ohm*meter)
V - volume (meter³)
A - oppervlakte (meter²)
Q - warmte (joule) / lading (coulomb)
u - uitwijking (meter)
l - lengte (meter)
f - frequentie (1/seconde)  / brandpuntsafstand (meter)
λ (lambda) - golflengte (meter)
E - electrisch veld (newton/coulomb)/ energie (joule)
B - magnetische inductie (tesla)  (wordt onterecht ook wel magnetisch veld genoemd)
H - magnetisch veld (henry)
U of V - spanning (volt)    (U ook wel voor "Energie" (J) , V bij voorkeur niet voor spanning omdat de eenheid ervan (volt) ook V is)
I - stroomsterkte (ampere)
R - weerstand (ohm) / gasconstante (joule/(mol.kelvin))
S - lenssterkte (dioptrie = 1/f) (1/meter)

Natuurkundige constanten
Vanwege veelvuldig gebruik hebben sommige waarden in de natuurkunde ook een letter toegewezen gekregen. Zie BiNaS tabel 7 voor de meest gebruikelijke en de waarde ervan in het SI stelsel.

c - lichtsnelheid
h - constante van Planck
h/(2π) - (h-streep): letter "h" met streepje door de steel (kan niet op deze site worden weergegeven bij gebrek aan letter in het alfabet)
G - gravitatieconstante (niet verwarren met g de gravitatieversnelling op aarde)
R - gasconstante
f - constante van Coulomb
R_H - Rydbergconstante voor waterstof (H)
μ₀ - (mu-nul) magnetische permeabiliteit van vacuum
ε₀ - (epsilon-nul) elektrische permittiviteit van vacuum
σ - (sigma) constante van Stefan-Boltzmann
e - elektrische lading van een elektron (elementaire ladingsquantum)

Voor wiskundige symbolen zie https://www.natuurkunde.nl/vraagbaak/62842

Staat de afkorting g dan gelijk aan afkorting a?

het gaat in beide gevallen om versnelling, dus ja, g en a hebben dezelfde fysische betekenis, in zoverre dat g alleen gebruikt wordt voor de versnelling die voorwerpen krijgen als gevolg van een zwaartekracht, meestal richting een hemellichaam. (gravitational acceleration)

g op het aardoppervlak is (afhankelijk van de plaats) ergens tussen 9,83 en 9,77 m/s², in Nederland en België om en nabij 9,81 m/s²

Maar g op de maan is om en nabij 1,6 m/s².

 

Wat betreft de oorspronkelijke oude vraag, een al redelijk volledig wordende lijst vind je in BINAS, tabel 4 in de havo-vwo-versie, en in beknoptere vorm tabel 6 in de vmbo-kgt-versie.

groet, Jan

 

Je heb ook nog p van Pascal

dag Dirk,

dat is dan niet de p van pascal, maar de p van pressure, druk. En die heeft dan wel de eenheid pascal (afgekort Pa) wat dan de "zondagse" naam is voor de newton per vierkante meter, N/m².

groet, Jan

hey ik heb een vraagje 
waarvoor staat F_r ? ik weet wel dat F kracht is

grtjs Sofie

F = force = kracht
F_r zal waarschijnlijk de resulterende kracht zijn (vectoriële optelsom van alle krachten in een aangrijppunt)
Maar het kan ook de kracht zijn die radiaal is (dwz langs de straal). Vooral bij in een cirkel ronddraaiende krachten is dit het geval.
Als de rondgaande beweging geen cirkel maar bijv. een ellips is  dan is er ook een kracht loodrecht op de straal (de verbindingslijn met een brandpunt van de ellips) - die wordt dan F_θ genoemd. 

(en meer afkortingen met Engelse achtergrond (deels Frans of Latijn, maar dan gelukkig dezelfde letter):
P = power = vermogen
W = work = arbeid
E = energy = energie (maar ook Electric field = elektrisch veld)
p = pressure = druk
t = time = tijd
s = space = afstand
A = area = oppervlakte
v = velocity = snelheid
a = acceleration = versnelling
R = resistance = weerstand

)

kunt u mij     h = Vc * T
zeggen waarvoor h staat en vc

aub?

Geen idee. Elke letter kan voor van alles staan. De genoemde lijst is slechts een voorkeur-gebruik. Maar als jij per se "d" voor druk wilt nemen ipv de gebruikelijke "p" dan mag dat. Het praat alleen niet handig met andere mensen over natuurkunde als je het over het dV diagram hebt (???) waar anderen meteen snappen wat je met een pV diagram bedoelt.

Dus h = vcT (of v_ct ?) kan van alles zijn.
Het lijkt een beetje op
hoogte = vertikale snelheid (m/s) x tijd (s)

Maar lees de opgave of het boek nog eens na en ontdek de context rondom deze formule.

Soms zie je daarnaast nog zaken als ÿ (of ü of andere letters met 1 of 2 puntjes erboven): dat zijn dezelfde grootheden (y of u) maar dan is daarvan de eerste (1 puntje) of tweede (2 puntjes) afgeleide genomen naar de tijd (1e afgeleide ook wel bekend als richting van de raaklijn in een punt op tijdstip t):

Zo is
  en deze eerste afgeleide is de snelheid langs de x-richting
en
 en deze 2e afgeleide is de versnelling a_x langs de x-richting

De puntjesnotatie hebben we nog aan Newton te danken die dit "fluxen" noemde

wat betekent MW met natuurkunde? W betekent in dit hoofdstuk Watt, maar staat de M dan voor Mega of voor Mili?

M = mega (factor 10⁶)
W = watt (J/s)
m = milli  (factor 10^-3, als voorvoegsel, anders "meter": km, cm)

nog kleiner (factor 10^-6) , micro, gebruiken we de 'Griekse m',  (mu): μ

ik heb ook een vraag, kan de letter G of g verschillende betekenissen hebben in natuurkunde?

dag Ruth,

Ja, dat kan. De afkortingen voor die grootheden liggen namelijk niet muurvast (die van de eenheden wel) . Maar als het goed is zul je die grote G bijna altijd tegenkomen als de universele gravitatieconstante uit 
 en de kleine g bijna altijd als de zwaartekrachtversnelling uit 

Maar andere gebruiken zijn ook mogelijk, want ja, we hebben maar 26 letters in ons alfabet, en honderden eenheden en grootheden. De kleine g gebruiken we bijvoorbeeld ook voor de eenheid gram, en de grote G ook voor het voorvoegsel Giga- . 
Daarnaast is in het "vorige" eenhedenstelsel, op centimeter en gram gebaseerd, de eenheid van veldsterkte gauss, afgekort G  (tegenwoordig in SI eenheden de tesla, T)

geGroet, Jan

waar voor staat dat driehoekje en de J in de volgende formule: 

J=F•Δt

dag Steffen,

Dat driehoekje is de Griekse hoofdletter delta, en die wordt in (heel veel) formules gebruikt voor "verandering van ..." 

En dan altijd een eindwaarde min een beginwaarde.
in jouw formule betekent  Δt dus t_eind - t_begin .

Ander voorbeeld: nu is de buitentemperatuur 3°C, vannacht wordt die -1°C, de ΔT voor de komende uren wordt dus T_eind - T_begin =(-1) - 3  = -4°C
En dat wil dus zeggen dat de temperatuur met 4^oC daalt .

Duidelijk genoeg zo?

wat betreft die J, we willen blind gebruik van formules afraden. Als jij deze vraag stelt, dan zou jij moeten kunnen bedenken wát je berekent als je een kracht met een tijdsduur (van uitoefening van die kracht) vermenigvuldigt. En als je daarvan geen idee hebt, waarom zou je dat dan willen weten? 

groet, Jan

Ik weet niet zo goed wat Veind of F zw betekent.. kan iemand mij dat uitleggen. kan het nergens vinden

Dan moet je toch je boek nog eens goed nalezen want Veind en F zw zijn geen vaste grootheden. Maar waarschijnlijk bedoelen ze

Veind = v_eind = de snelheid (v) op het einde van de beschouwde tijd
F zw = F_zw = kracht (F)  veroorzaakt door de zwaartekracht

Dat staat vast en zeker in je boek!

Ok, alsnog bedankt :)

ik moet voor een practicum op school de formule 
Q= m x c x ΔT gebruiken. alleen ik kan niet vinden wat ik voor c zou moeten gebruiken??

dag Anno,

1. waarover gaat dat practicum waarbij je die formule zou moeten gaan gebruiken?
2. heb je een tabellenboek (bijv. BINAS), of een bijlage met tabellen in je natuurkundeboek waarin je grootheden en eenheden die in verband staan met het onderwerp van je practicum op een rijtje staan, 
3. of anders stomweg het hoofdstuk "warmte" in je tekstboek: ongetwijfeld staan daar formules in, inclusief wat de grootheden in die formules betekenen.

Ga eerst eens daar kijken voordat ik jou vertel wat die c betekent en welke getallen voor c bij veelgebruikte stoffen horen. Want daar leer je niet zo heel veel van. 

Groet, Jan

Vraag voor Theo de Klerk: Ik dacht dat P van vermogen van het latijnse potentia = macht kwam. Zou dat ook kunnen?

Zou ook best kunnen, maar de meeste letter-afkortingen stammen uit het Engels (vroeger Frans), dus P voor "power" of "pouvoir" kan ook.

Maar de herkomst doet er, natuurkundig gesproken, verder niet zo toe: het is een leuk weetje.

Belangrijk is te weten dat in de meeste natuurkundeformules die je "ineens" kunt tegenkomen, P voor vermogen staat (en soms voor druk, hoewel daar "p" vaker voor wordt gebruikt).

ik heb een vraag over : H = wR x D. waar staat die wR voor en die H?

bedankt alvast.

Altijd handig als je een context noemt, maar ik neem aan dat hier de equivalente en gewone dosis (resp Sv en Gy eenheden) bedoeld worden.
De wR kom je dan ook vaak als Q (quality-factor) tegen, een factor 20 voor alfa deeltjes (heliumkernen) en 1 voor elektron of gamma.

wR zou kunnen staan voor "stralingsweegfactor", dan als w_R aangegeven (weighted radiation factor) en is identiek aan de Q waarde.

Wat betekent G en N?

G = giga, voorvoegsel voor factor 10⁹
N = newton, krachteenheid

Dit en alle eerdere vragen zijn in Binas tabellen 2 en 4 te vinden onder kopjes "eenheid - symbool"
(als N als deel van een formule is, stelt het meestal een aantal voor, zoals aantal neutronen, windingen - dan kijk je onder kopje "grootheid - symbool")
Een grootheid is wat je wilt meten (massa, volume, stroomsterkte). Een eenheid hoort bij het getal waarin je de grootheid uitdrukt (3 kg, 4 liter, 5 A) en dat getal is anders als je andere eenheden gebruikt (1 inch = 2,54 cm  maar de grootheid "lengte" als afstand is hetzelfde).

dag Marit,

dat wat Theo zegt kan kloppen, maar voor de betekenis van een hoop afkortingen moet je ook wel wat van de context geven. Er zijn stomweg niet genoeg letters in het alfabet voor alle grootheden, eenheden of andere zaken zoals die voorvoegsels Giga,nano etc  

Die G kan bijvoorbeeld ook de universele zwaartekrachtsconstante zijn, (niet te verwarren met de zwaartekrachtversnelling kleine g) en die N bijvoorbeeld het aantal radioactieve kernen in een monster waarvan je de radioactiviteit meet. 

Groet, Jan

wat is G, de universele zwaartekrachtsconstante?

Meestal wel. Bijv. in de zwaartekrachtsformule  F = G Mm/r² .

Maar als voorvoegsel bij getallen en eenheden, zoals in 4 GN, staat het voor een vermenigvuldigingsfactor van 1 miljard:  4 GN = 4 x 10⁹ N

Maar wat voor waarde heeft G in de zwaartekrachtsformule?

G = 6,67 . 10^-11 Nm²kg^-2 in het SI (of mksA) stelsel.
Kun je zo opzoeken in elk tabellenboek als Binas of op internet...
Bijv. https://en.wikipedia.org/wiki/Gravitational_constant
Beetje eigen initiatief of zelf-help zou handig zijn, anoniem!

Super handig dit! Iedereen heel erg bedankt!

kan iemand mij iets duidelijk uitleggen wat:
joule =
zwaartekracht =
en alle afkortingen over elektriciteit windmolens en waterkracht centrale
zoals bewegings energie
alvast bedankt

joule = eenheid van energie
zwaartekracht = kracht die massa's op elkaar uitoefenen
afkortingen bij windmolens: ga eens zoeken op Google.
En lees vooral eens een boek over natuurkunde zodat we dat hier niet hoeven te copieren.

Wat betekent Rm × m ?

dag Linda,

geen idee. Die kleine m zou massa moeten zijn, maar die Rm?
Wat is de context waarin je dit vond? 

groet, Jan

Als er r_s (smeltwarmte) of r_v (verdampingswarmte) gestaan had zou het niet zo moeilijk te raden zijn geweest, maar de vorm die je hier geeft zegt me zo niets. Kun je eens aangeven waarover het precies gaat?

hmm, die twee erretjes herken ik niet in de context van warmte. In welke soort/taal  teksten kom jij die regelmatiger tegen? Ik ken ze wel als een grote L (van "Latent" als in latente warmte). 

Dit zijn de symbolen zoals die in tabel 35 van Binas voor havo en vwo vermeld staan. Giecks Technische Formelsammlung geeft voor smeltwarmte het symbool l_f en voor verdampingswarmte het symbool l_d. Mijn Polytechnisch Zakboek geeft voor smeltwarmte het symbool l₃₂ en voor verdampingswarmte het symbool l₂₁, dus blijkbaar zijn er nogal wat verschillende symbolen voor smelt- en verdampingswarmte in omloop.

Tja, wij natuurkundigen laten dus nog wel eens wat steekjes vallen als het over (internationale) afspraken gaat.    Gewoonten kunnen hardnekkig zijn.

Kortom, context BLIJFT van groot belang.

De lijst met symbolen voor de diverse grootheden dient dringend te worden aangepast, want deze is niet meer correct. Volgens het SI-systeem, The International System of Units (SI), 9e editie uit 2019, paragraaf 5.4.1, dienen de symbolen voor grootheden CURSIEF te worden geschreven. Dat is niet asinds 2019 zo, maar al een tijdje. In de BINAS vijfde druk uit 2004 wordt het al zo geschreven. Dus volume V, snelheid v, versnellingen a en g horen alle CURSIEF geschreven worden. Denk er aan dat dit niet voor eenheden geldt!
Dus symbool A voor oppervlak moet cursief maar A voor ampère moet niet cursief.

Waarvan acte. Al ga ik niet veel moeite steken in het cursief zetten. Dat is (bij deze website) net zo'n gedoe als de vermenigvuldigpunt te voorschijn toveren bij formules. Schrijvende leerlingen zetten alles in "schrijfstand" - recht of scheef.

Laten de officiele drukkers zich maar aan de de cursiviteit houden in boekwerken (en dat gebeurt ook al voor zover ik weet).

Verder zijn symbolen wel aanbevelingen, dus (laat ik het 1 keer doen) A is grootheid oppervlak, en A de eenheid ampere, maar als iemand per se O wil schrijven voor oppervlak, dan is dat toegestaan. Niet handig (voor anderen om "meteen" te snappen wat bedoeld wordt), maar mag wel. Het is niet toegestaan om "X" te gebruiken als "A" (ampere) bedoeld wordt. De eenheid is wel vastgelegd.

s = space = ruimte. s staat niet voor space de betekenis is space maar het staat eigenlijk voor het latijnse woord: "Spatium"

Goed mogelijk. Diverse letters stammen uit het Engels en/of Latijn want het Engels heeft, net als Nederlands, een groot aantal leenwoorden uit die oude taal. Maar zolang men onder "s" een afstand verstaat in veel mechanica gevallen, is het prima. Zie eerdere reactie van 4 april 2018.

Hi ik heb een vraag waar staat I voor ik weet dat ampere is maar wat is de hele woord voor I?
groeten hans

I staat voor stroomsterkte in de meeste gevallen. Dat geeft de lading aan die per seconde door een oppervlak gaat. Een intensiteit daarmee (net als I ook voor lichtintensiteit wordt gebruikt).
Zoeken op internet levert een mogelijke verklaring:
"which originates from the French phrase intensité du courant, (current intensity)".

I staat voor stroomsterkte, niet voor ampere. Dat laatste is een eenheid, geen grootheid. Stroomsterkte kan ook in bijv. C/s worden weergegeven (wat met "ampere" wordt aangeduid). Maar ook met "vreemde" eenheden. Daarmee verandert het begrip "stroomsterkte" niet.

Je hebt toch ook nog c van soortelijke warmte

en van lichtsnelheid en van ...

Deze lijst geeft alleen aan waarvoor letters vaak gebruikt worden. Maar is niet uitputtend en elke letter mag voor van alles gebruikt worden.

Als soortelijke warmte wordt vaak c_p (bij constante druk) en c_v (bij constant volume) gebruikt. In schoolboeken is de c_w (feitelijk c_p) ook gebruikelijk.

Er is toch ook nog de Δ die voor verschil staat? Kan helpen in het geval van Q=m.c. ΔT

Volgens mij is dat delta T in het geval van Q=m.c. *driehoek* T is het  eind temperatuur - begin temperatuur 

Δ is net als ∫ of √ of ∝ een wiskundig symbool. Niet een natuurkundige eenheid of grootheid. 
Δ wordt het meest voor "verschil" gebruikt:  verschil tussen een eind- en beginwaarde (van temperatuur, afstand, snelheid, versnelling of wat ook)

In de quantum mechanica wordt Δ voor onzekerheid in een waarde gebruikt, die zowel de helft van de onzekerheid groter als kleiner kan zijn dan de opgegeven waarde. Zo wordt een positie  x=5 die eigenlijk alles tussen x=4 en x=6 kan zijn, weergegeven met Δx = 2 zodat de positie x=5 feitelijk algemeen als  x ± 1/2Δx wordt gegeven (en in dit geval specifiek  5±1)

Hoi, kunt u een tabel maken met grootheden, spanning en stroomsterkte en met de juiste symbolen? Ik heb het nodig maar ik kom er zelf niet uit.

Kijk eens in BiNaS tabel 4...   
Als je iets weet van elektriciteit dan kun je alle daarin belangrijke grootheden en eenheden terugvinden. Die ook in de tabel in deze vraag zitten.

spanning  U  ,  eenheid volt (V)
stroomsterkte I ,  eenheid ampere (A)

als je (nog) geen BINAS hebt:


Groet, Jan

hoi ik ben julius en ik vraag me af welke betekenis er bij S en F hoort bij licht natuurkunde

S wordt gebruikt om de sterkte van een lens (in dioptrie) uit te drukken, dus ik veronderstel dat F hier een van de brandpunten van een gegeven lens voorstelt.

dankuwel

en die grote F wordt dan bijna altijd gebruikt om een brandpunt aan te duiden in een situatieschets of een lensconstructie, terwijl de kleine f wordt gebruikt om een brandpuntsafstand aan te duiden. Die laatste gebruik je dan voor een sterkteberekening van die lens. 

Groet, Jan

warmtegeleidings coëfficient

nope.

wat wel? Soortelijke warmte, of soortelijke warmtecapaciteit. eenheid 

groet, Jan

Hallo,

Mijn zoon heeft voor het eerst natuurkunde. Nu heeft zijn klaar een uitleg gegeven waar hij het volgende heeft vermeld: G G Fire.

Het heeft allemaal met massa en volume te maken om de dichtheid te bereiken.

Het is denk ik een afkorting van iets maar dat is op dit moment ver te zoeken. Maar weet iemand wat de betekenis ervan is?

Groet,

Martijn

Wie of wat is "zijn klaar"? of is het mistypt voor "leraar"?
G G Fire lijkt op een door iemand verzonnen ezelsbruggetje. Geen idee wat het voorstelt. Heeft met "pure" natuurkunde weinig te maken.

dichtheid = massa/volume  (kg/m³)

Gfire staat voor:
Gegeven/gevraagd
Formule
Invullen 
Rekenen 
Eenheid

Is een ezelsbruggetje voor het systematisch oplossen van een berekeningsvraag

Aha. Dus dat heeft dan weinig te maken met grootheden of eenheden. 

voor wat staat de n bij de formule van stroomsterkte (I=n.A.V.Q)?

dag Thymen,

n of N is heel vaak de afkorting van "number of...",  in het Nederlands "aantal" 

ik ken die formule trouwens niet, wat betekenen in jouw formule de A, de V en de Q ? Oppervlakte, potentiaal en lading? 

groet, jan

Dag jan, bedankt voor de snelle reactie.
Ja de A staat voor oppervlakte de V voor potentiaal en de Q voor de lading van een punt.
Het zou wel kunnen dat het een aantal van iets is maar zou niet direct weten wat.
Die formule staat in mijn cursus maar kan er nergens uitleg over vinden, en heb morgen examen fysica . 
Groet Thymen

aantal zal aantal ladingdragers zijn die elk lading Q hebben en een potentiaal van V volt ondervinden.

Stroomsterkte is lading/tijdseenheid dus hoe meer (n) en hoe hoger de potentiaal des te sneller (dus meer per seconde). Omdat ook oppervlak genoemd wordt (hoe groter, hoe meer deeltjes over al die vierkante meters) vermoed ik dat n dan het aantal deeltjes/oppervlakte-eenheid is.

Dankjewel theo,
Dit is waarschijnlijk juist, het aantal deeltjes zal dan waarschijnlijk in het gegeven staan of je zal het zelf moeten berekenen.

Waar staat de n voor in Atotaal = n x l x b

Als de factor waarmee l en b worden vermenigvuldigd...  n is meestal "aantal".

Wat is Atotaal? Hoe moeten wij weten wat alles voorstelt? De bron van je formule is vast bekend bij je en die beschrijft normaal ook alle delen van de formule voordat die wordt neergeschreven. Dus...lees dat nog eens en als het onduidelijk is, copiëer dat dan hier zodat we geïnformeerd er wat over kunnen zeggen

Hallo,

Wat betekent Wr?

Geen idee. Als W arbeid is, en r resulterend, dan zal Wr de resulterende arbeid zijn? Elke letter kan alles voorstellen. We hebben wat context nodig om te weten wat Wr in jouw geval voorstelt.

handig document van The Institution of Engineering and Technology
https://www.theiet.org/media/4173/units-and-symbols.pdf
(zie ook bijlage)

klopt dit nog steeds in deze tijd of is er nu iets veranderd sinds vroeger

Aan symbolen voor grootheden verandert niet vaak iets (hooguit anders per land, maar ik kan niet meteen een voorbeeld bedenken) en aan eenheden al helemaal niet.

Bij de officiele ingebruikname van het SI stelsel in 1977 heeft Teleac ooit een cursus over eenheden gehouden en daarbij een poster uitgebracht die de relatie tussen eenheden aangeeft.