Tijdens een voetbalwedstrijd wordt de bal vanaf rechts op doel geschoten. Dit wordt gefilmd met 300 beeldjes per seconde en hiervan wordt met behulp van vidoemeten in Coach een plaats-tijdgrafiek gemaakt. In deze bijles bekijken we de film van de beweging van de bal en de bijbehorende grafiek. Op deze manier zien we dat we zonder veel rekenwerk al veel kunnen zeggen over een beweging wanneer we de grafiek hebben. Dat is precies het doel van de bijles: oefenen met het lezen van grafieken.
De beweging van rechts naar links
Je ziet op de filmopname de bal vanaf rechts in beeld komen. De keeper ziet de bal ook en strekt zich uit om deze te vangen. Kan de keeper een doelpunt voorkomen? Gaat de bal misschien toch in het doel? In onderstaande grafiek kun je het antwoord zien. Je ziet de positie van de bal in horizontale richting weergegeven. Hoe hoger de waarde des te verder is de bal naar rechts, zie verder het assenstelsel zoals dat in de figuur is ingetekend. De grafiek beschrijft de beweging van de bal voor ongeveer 3,0 s, de filmopname laat alleen het begin van deze beweging zien.
Download bestand(PDF)
Download hier het werkblad dat bij dit artikel hoort.
Leg uit, op basis van de gegeven grafiek, of de bal het doel in gaat, of niet.
Je ziet dat de bal eerst van rechts naar links beweegt op de filmopname. Dit zien we terug in de plaats-tijdgrafiek van de bal. In deze grafiek wordt de x-coordinaat van de bal weergegeven, gemeten als afstand tot het doel. Rond het tijdstip t = 1,0 s verandert de richting waarin de bal beweegt. Dit zien we doordat de lijn de andere kant op loopt. De steilheid van de lijn is iets minder. De bal beweegt dus met een iets lagere snelheid in omgekeerde richting. Dat zou betekenen dat de bal door de keeper wordt weggestompt of dat de bal op de lat komt.
De beweging van beneden naar boven (en weer terug)
In bovenstaande figuur zien we alleen de x-coordinaat van de bal, als functie van de tijd weergegeven. We kunnen zien hoe ver de bal naar rechts of links is maar de hoogte van de bal is niet in de figuur te zien. In onderstaande figuur zien we de hoogte van de bal weergegeven als functie van de tijd. Ook hier is slechts een deel van de beweging weergegeven. We zien de grafiek vanaf het begin van de beweging tot net nadat de bal voor het eerst stuitert. Onder het kopje 'Doelpunt of niet?' heb je het hele filmpje van de beweging kunnen bekijken. Met behulp van dit hele filmpje moet het lukken om de hoogte-tijdgrafiek voor de hele beweging te tekenen.
Schets in de figuur het verdere verloop van de grafiek.
We zien op de filmopname dat de bal twee keer stuitert voordat deze uit beeld verdwijnt. In de grafiek zien we maar een stuiter op het tijdstip t = 1,5 s. Het verdere verloop van de grafiek zal een boogje zijn dat een stuk minder hoog komt dan het eerste boogje. In onderstaande figuur is de hoogtegrafiek voor de hele beweging weergegeven.
De hoogte van de bal als functie van de tijd. We zien dat de bal twee keer op de grond stuitert.
De beweging van bovenaf gezien
Tot nu toe hebben we gedaan of de beweging in een plat vlak heeft plaatsgevonden. In werkelijkheid beweet de bal ook van het ene kant van het veld naar de andere kant. Dit is duidelijk te zien op het filmpje. Stel je nu voor dat je in een luchtballon boven het veld hangt en de baan van de bal moet tekenen. In onderstaande figuur is dit weergegeven, met de bal in de beginpositie.
Bovenaanzicht van het speelveld, met de bal in de beginpositie.
Teken de baan van de bal in de bovenstaande figuur
De baan van de bal in bovenaanzicht van het speelveld.
