Module SOS 2005

Onderwerp: Licht, Optica (licht en lenzen) (havo)

Deze lesmodule gaat over perceptie, over hoe je bedrogen wordt, over natuurkunde, biologie, wiskunde en de toepassingen van gezichtsbedrog. Je krijgt te zien hoe de signalen uit je omgeving verwerkt worden tot je begrijpt wat je ziet.

Waar gaat deze lesmodule over?

Gezichtsbedrog, je ziet het overal om je heen. In reclames, in films en in games gebruiken de makers allerlei trucjes om je voor de gek te houden. Ze maken gebruik van de eigenschappen van je ogen of van de manier waarop je hersenen de signalen van je ogen verwerken: jouw perceptie van wat je ziet. 


Deze lesmodule gaat over perceptie, over hoe je bedrogen wordt, over natuurkunde, biologie, wiskunde en de toepassingen van gezichtsbedrog. Je krijgt te zien hoe de signalen uit je omgeving verwerkt worden tot je begrijpt wat je ziet.

Zo komt jouw perceptie van de wereld om je heen tot stand: er wordt een afbeelding van wat je ziet gemaakt door je hoornvlies en je ooglens in je oog zelf. Dan wordt het licht in de celletjes van je netvlies omgezet in een zenuwsignaal. En tenslotte wordt het in je brein verwerkt. Elke schakel in deze keten kan voor verrassingen zorgen.
Zo komt jouw perceptie van de wereld om je heen tot stand: er wordt een afbeelding van wat je ziet gemaakt door je hoornvlies en je ooglens in je oog zelf. Dan wordt het licht in de celletjes van je netvlies omgezet in een zenuwsignaal. En tenslotte wordt het in je brein verwerkt. Elke schakel in deze keten kan voor verrassingen zorgen.

Eerst de beeldvorming door je hoornvlies en je ooglens in je oog zelf. Daarna de verwerking van het beeld in de celletjes van je netvlies. Het gevormde zenuwsignaal wordt getransporteerd naar het optisch centrum in je hersenen. En daar wordt het beeld gevormd dat doordringt tot je bewustzijn: dan pas 'weet je wat je ziet'. Er wordt ook veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar perceptie en aan het einde van deze module kun je zien hoe dat in zijn werk gaat. Niet voor álle voorbeelden is een goede verklaring, er is nog veel te onderzoeken, misschien kom je zo wel op een goed idee voor een eigen onderzoek.

Wat kun je met deze leerstof?

Je kunt deze lessen gebruiken om meer te weten te komen over jezelf en over de leerstof voor je examen. Als je de vragen en opdrachten maakt kom je er achter hoe je voor de gek gehouden wordt.

Wat is jouw perceptie als je door dit brilletje kijkt?
Wat is jouw perceptie als je door dit brilletje kijkt?

Maar ook hoe de vakken biologie, natuurkunde en wiskunde van pas komen bij het doen van wetenschappelijk onderzoek, zoals het werk van Raymond van Ee. Als je alle bladzijden van deze lesmodule hebt gedaan, heb je genoeg kennis om zijn apparatuur en zijn onderzoek te begrijpen.

Een voorbeeld: de volgende beroemde Necker-kubus kun je op twee manieren bekijken.

Het 'omklappen' van wat je ziet wordt ook wel 'flippen' genoemd.
Het 'omklappen' van wat je ziet wordt ook wel 'flippen' genoemd.

De meeste mensen kunnen een bepaalde perceptie, bijvoorbeeld blauw vóór, niet vasthouden en wisselen na korte tijd naar de andere perceptie. Raymond heeft op een slimme manier onderzocht hoe je hersenen daarbij werken.

Wat moet je al weten om deze module te kunnen volgen?

Voor de meeste bladzijden en de bijbehorende vragen van de scorekaart is het voldoende als je de leerstof van de onderbouw begrijpt. Soms staan er ook extra stukjes in de tekst, die kun je lezen om te zien hoe de natuurkunde gebruik maakt van de 'wiskunde' taal. Je kunt ze ook gebruiken als herhaling van de leerstof voor je examen. Op de wiskundepagina wordt een onderwerp uit de kansrekening besproken dat nodig is om het wetenschappelijk onderzoek op de laatste bladzijde te kunnen begrijpen.

Hoe ga je te werk?

De module bestaat uit twee onderdelen: je krijgt een scorekaart met vragen die je direct op je computer kunt invullen. Dan heb je ook de bladzijden in déze website, we noemen ze digilessen, waar alle leerstof voor je wordt uitgelegd. Met tekst, plaatjes, filmpjes en animaties. De digilessen werk je door, maar nog even een tip: er staan af en toe belangrijke vragen in de tekst: "Om over na te denken...". Als dan ook écht nadenkt en de antwoorden noteert op een werkblad zul je veel meer punten kunnen halen bij de vragen van je scorekaart. Díe vragen kun je ook het beste met zijn tweeën maken, de vragen op de scorekaart kun je beter alleen doen; dan weet je tenminste of je alles écht begrepen hebt.

De scorekaart komt straks in een apart scherm op je computer te staan. Na je inlog worden jouw ingevulde gegevens voor je bewaard, maar dat gebeurt alléén aan het einde van een vragenbladzijde. Dus als je de scorekaart per ongeluk sluit met het kruisje rechtsboven, in plaats van hem even te verkleinen, ben je de antwoorden van de laatste bladzijde wel kwijt! De vragen van de kaart doe je dus per bladzijde en elke bladzijde hoort bij een digiles. Telkens als je opnieuw inlogt, start de kaart bij de bladzijde waar je gebleven was, je kunt dus geen vragen verbeteren.

Er zijn ook experimenten die je zelf kunt doen, achter je computer: kun jij wel goed diepte zien? En alle kleuren ? Kun je zelf ook 3D plaatjes maken?

En nu...

Aan de slag, open je eerste digiles over spiegelen, welke je in onderstaande MENU kunt openen. Veel succes!

MENU

Kies in onderstaand menu de digiles van jouw keuze...

   
Startpagina  
   
   
   
1. Spiegelen 10. Kleur waarnemen
 
2. Breking 11. Kleur natuurkundig
 
3. Lenzen 12. Lichtgolven
 
4. Natuurkundig oog 13. Anaglyphen
 
5. 2D 3D 14. Wiskunde
 
6. Diepte zien 15. Benham Pulfrich
 
7. Biologisch oog 16. Wetenschap
 
8. Signaalverwerking  
 
9. Kleur mengen  

 

Information about this module: robouwerkerk@nospamplanet.nl