In een serie van enkele artikelen en vraagstukken wordt aandacht besteed aan de contrabas. Verschillende aspecten uit het hoofdstuk geluid worden geillustreerd aan de hand van dit instrument. De artikelen komen het best tot hun recht als je al enige kennis van geluid hebt opgedaan (of als je je natuurkundeboek bij de hand hebt). In dit artikel introduceren we de contrabas en verwijzen we naar enkele vervolgartikelen.
Voordat we echt inhoudelijk op de verschillende aspecten ingaan, is het wel leuk om te weten hoe zo'n contrabas ook alweer klinkt. In de meeste van de gevallen waar we aan gaan werken, wordt de bas gestreken. Dat zie je vooral bij de klassieke muziek. In popmuziek (als daar al een contrabas in voorkomt), jazz en andere volksmuziek wordt de bas meestal geplukt. Op onderstaande opname zien jullie de auteur van deze artikelen. Als bassist een redelijke amateur maar geen geweldige speler. Hoe dat klinkt en hoe dat er uit ziet, kun je zelf beoordelen.
De auteur van deze serie speelt een melodie van Mendelssohn
Je hoort het bekende donkere geluid van de bas dat in dit geval wel erg brommerig is. Dat is ten dele te wijten aan de strijktechniek, voor een rondere klank zou de bassist meer de elleboog moeten gebruiken en niet hoofdzakelijk de schouder (zoals nu het geval is). Daarnaast is het soms een beetje vals, je ziet dan ook op de opname dat de vinger van de linkerhand een beetje wordt verschoven. Op alle opnamen uit deze serie artikelen wordt de bas bespeeld door ondergetekende.
Wat kun je op natuurkunde.nl allemaal vinden over de contrabas?
Hieronder vind je een opsomming van artikelen die elk de contrabas gebruiken om een bepaald verschijnsel uit de natuurkunde te demonstreren.
Flageoletten
Flageoletten worden ook wel boventonen genoemd. Elke snaar kan in bepaalde verschillende frequenties trillen. Het meest duidelijk is vaak de grondtoon maar de specifieke klank ontleent elk instument aan de boventonen. In dit artikel wordt uitgelegd hoe flageoletten ontstaan bij de contrabas.
Het is natuurlijk leuk dat flageoletten kunnen ontstaan maar het is ook goed te weten wat je er mee kunt doen. Bassisten gebruiken flageoletten vaak om hun bas te stemmen. In het artikel zwevende boventonen wordt uitgelegd hoe dat precies in zijn werk gaat.
Resonantie
Wanneer een bepaalde trillingsbron in beweging wordt gezet door een ander noemen we dat resonantie. Eigenlijk is resonantie gewoon een mooi woord voor meetrillen. Dit treedt alleen bij bepaalde tonen op, afhankelijk van de snaar (of andere geluidsbron) die gaat meetrillen. Op onderstaand filmpje zie je een voorbeeld van resonantie, in dit artikel kun je er meer over lezen.
De linker snaar gaat meetrillen met de rechter snaar: resonantie
Videometen
Je kunt pas muziek maken op de bas wanneer je de snaarlengte verandert. Een kortere snaar geeft een hogere toon. Door de snaar af te klemmen met je vinger (je drukt de snaar tegen de hals) kan er maar een bepaald deel van de snaar trillen. Hoe dat precies werkt, zie je in dit artikel.
Zwevingen
Als er gelijktijdig twee tonen klinken met frequenties die licht van elkaar verschillen, ontstaat een zweving. Op een zeker moment trillen de twee tonen met elkaar mee en versterken ze elkaar, even later werken ze elkaar tegen. In dit artikel wordt dit uitgelegd.
Deze zwevingen kun je gebruiken om de bas goed te stemmen, dit wordt beschreven in het artikel over zwevende boventonen.
