Een gewone tol kennen we allemaal wel. Als je hem laat draaien waggelt ie wat over de ondergrond. Maar er is dus ook een heel speciale tol, de zogenaamde omkeertol, die tijdens het draaien op zijn pootje gaat staan.
Overigens is het niet alleen deze tol die dat doet. In het volgende filmpje kun je zien dat hetzelfde gebeurt met een ei. Een ei heeft natuurlijk geen pootje, maar wel twee punten om op te staan. Van zichzelf ligt een ei op z’n buik, maar als je hem snel ronddraait, richt hij zich op en gaat op een punt draaien. Probeer het zelf maar eens. Vraag je wel eerst af of dit gebeurt met een rauw of een hardgekookt ei.
Het zou me verbazen als je niet verbaasd bent door deze tol. Dat je je dan in goed gezelschap bevindt, bewijst de foto in figuur 1. Hier zie je Niels Bohr en Wolfgang Pauli gebogen over een omkeertol.
Waarom is dit?
Het filmpje boven in dit artikel geeft aan dat de verklaring gezocht moet worden in de plaats van het zwaartepunt gecombineerd met wrijving. Maar hoe dat precies werkt, dat vertelt het niet. Je kunt proberen dat zelf te bedenken. En als je wil kijken of je het goed had, kun je dit filmpje bekijken.
Rotatiemechanica
Dit is zo maar een van de vele verrassende verschijnselen uit de rotatiemechanica. Het is niet alleen de quantummechanica die tot onverwachte en tegen intuïtieve fenomenen leidt. Kijk ook maar eens naar het volgende filmpje uit het ISS.
