Rivieren vervoeren elke dag tonnen klei en zand vanuit de bergen naar de zee. Als de stroom bij de riviermonding aankomt verliest hij zijn kracht. Daardoor bezinkt veel van het sediment en wordt een delta gevormd.
Een deltagebied verandert constant door de zijwaartse verplaatsing van de rivierloop. Erosie in de buitenbochten van rivieren en overstromingen veroorzaken deze verschuiving. Soms kiest de rivier een nieuwe loop over de delta; hierdoor ontstaat na verloop van tijd een stelsel van riviertakken over de hele delta. In de Nijldelta hebben deze takken een mooi waaiervormig patroon. Als het deltagebied overstroomt, worden de laaggelegen delen van de delta (de komgronden) onder water gezet. Tijdens deze overstromingen wordt een groot deel van het vervoerde kleiige sediment in de komgronden afgezet.
Vanaf zee dwingt de werking van de golven de delta en de bijbehorende kust tot verandering en verplaatsing. Golven kunnen, zeker tijdens een storm, zo krachtig zijn dat ze meters strand en duin wegslaan. Of een delta op den duur standhoudt tegen de golfwerking, hangt af van de zeespiegelstijging en de hoeveelheid aangevoerd sediment. Als de rivier te weinig sediment aanvoert, zal de zee het van het land winnen en landinwaarts trekken.
In een delta komen heel bijzondere plant- en diersoorten voor. Deze soorten zijn aangepast aan droge en natte omstandigheden. Zo zijn er planten die met een soort rietjes zorgen dat de wortels voldoende zuurstof krijgen.
Vragen voor je werkstuk of spreekbeurt
- Wat is een delta? Waar liggen de grootste delta’s van de wereld? Welke delta groeit het snelst?
- Welke deltagebieden in Nederland zijn al eens overstroomd geweest? Wat was daarvan de oorzaak? Wat doet de mens er aan om overstromingen tegen te gaan?
- Hoe kun je met een natuurkundig model voorspellen hoe een rivierloop zich verplaatst?
- Waarom denken velen dat de strijd tegen het water een verloren strijd is?
- Hoe kunnen planten en dieren zich aanpassen aan het soms droog staan en het soms onder water staan van delta’s?
Relevante literatuur
I. D. McGreary en C.C. Plummer, Rivieren en rivierlandschappen, Ontdek de geologie, (1994), pagina 265 - 279
Verwante opleidingen
Profielen en Schoolvakken/Thema's
- Aardrijkskunde
- Algemene Natuurwetenschappen
- Biologie
- Natuurkunde
