In 1912 beweerde de Duitse meteoroloog Alfred Wegener dat Afrika en Zuid-Amerika ooit aan elkaar vast zaten. Er waren toen maar weinig mensen die hem geloofden. Tegenwoordig weten we dat hij gelijk had: de continenten zijn volop in beweging. De plaattektoniek beschrijft deze bewegingen en maakt dat we het optreden van geologische verschijnselen als gebergten, aardbevingen en vulkanen, beter kunnen begrijpen.
De buitenste schil van de aarde is opgebouwd uit een twaalftal grote platen. Deze platen bewegen met snelheden van 1 tot 10 centimeter per jaar. Dat is voor ons gevoel erg langzaam, maar op de geologische tijdschaal van miljoenen jaren worden hierdoor grote afstanden afgelegd.
Vooral langs de grenzen van platen gebeurt van alles. Door het langs elkaar schuiven, treden daar bijvoorbeeld aardbevingen op. Als twee platen naar elkaar toe bewegen, kan dat uiteindelijk leiden tot de vorming van een gebergte. Ook kan het zijn dat de ene plaat onder de andere wegduikt. Door opwarming en smelten van dat ondergedoken gesteente, ontstaan op het aardoppervlak vulkanen.
Vragen voor je werkstuk of spreekbeurt
- Waaruit bestond de theorie van Alfred Wegener? Waarom was er zoveel kritiek op zijn theorie? Welke belangrijke ontdekking maakte dat men in de jaren zestig Wegeners theorie toch omarmde? Welke rol speelde de Nederlander F.A. Vening Meinesz in de ontwikkeling van de plaattektoniek?
- Kun je zelf een verklaring te vinden voor het optreden van een recente beving? Is die beving opgetreden bij een plaatgrens? Hoe bewegen de platen ter plaatse?
- Uit welke platen bestaat het aardoppervlak? Tot welke plaat behoort Nederland? Waarom hebben wij geen gebergte?
- Waarom zijn er in het Middellandse-Zeegebied gebergten en treden er aardbevingen op? Waarom zijn de Ardennen zo veel lager dan de Alpen?
- Hoe berekent men plaatbewegingen? Hoe groot zijn de aandrijvende krachten? Welke krachten spelen er een rol?
Relevante literatuur
D. McGreary en C.C. Plummer, Plaattektoniek, Ontdek de geologie, (1994), pagina 63 - 99.
J. Veldkamp, Drijvende continenten, Natuur & Techniek, (1992), pagina 514 - 525 (fsb-we).
Handige links
Verwante opleidingen
Profielen en Schoolvakken/Thema's
- Aardrijkskunde
- Algemene Natuurwetenschappen
- Natuurkunde
- Wiskunde
