Natuurkunde.nl - IJstijden

De laatste twee miljoen jaar van de geologische geschiedenis heeft het klimaat grote schommelingen gekend. Daarin ontstonden grote landijskappen, die vervolgens weer grotendeels afsmolten. Deze ijstijden duurden steeds tienduizenden jaren. In die perioden werd het klimaat een flink aantal graden kouder dan nu en stond de zeespiegel tientallen meters lager, omdat het water zat opgeslagen in het landijs. Ook de vegetatie in Europa zag er anders uit; het was een koude droge toendra zonder bomen. Tussen de ijstijden (de interglacialen) was de temperatuur vergelijkbaar met de huidige temperaturen en bloeide de vegetatie weer op.

De klimaatfluctuaties worden onder andere veroorzaakt door schommelingen in de draaiing van de aarde om de zon. De aarde ontvangt daardoor in de ene periode meer zonnewarmte dan in de andere periode.

De ijstijden hebben allerlei sporen nagelaten in het landschap. Ook in ons land. Zo tref je in Noord-Nederland talloze zwerfkeien die met het ijs helemaal uit Finland en Zweden zijn meegenomen. En de stuwwallen op de Veluwe en de Utrechtse Heuvelrug zijn bijvoorbeeld in de voorlaatste ijstijd ontstaan doordat het landijs als een grote bulldozer zand en stenen met zich meenam tot halverwege Nederland. IJssmeltwater heeft sediment langs de stuwwallen afgezet en onder het ijs kwam grondmorene tevoorschijn: keileem met door het ijs vermalen brokken steen.

Eigenlijk kun je zeggen dat we nu in een interglaciaal leven en dat er over enkele duizenden jaren weer een nieuwe ijstijd zal ontstaan. Dan zullen we wel niet meer over het broeikaseffect praten. Hoe zou dat eruit zien, als de ijskap de Randstad nadert?

Vragen voor je werkstuk of spreekbeurt

Hoe weten we dat er ijstijden geweest zijn?
Welke gebieden werden tijdens een ijstijd met ijskappen bedekt? Hoe zag de Noordzee er toen uit?
Hoe weet men hoe koud het tijdens een ijstijd was?
Welke gebieden op aarde zien er nu net zo uit als Nederland in de laatste ijstijd?
Hoe snel begint een ijstijd, en hoe snel eindigt hij weer?
Wanneer kunnen we de volgende ijstijd verwachten, en wat zou dat voor de wereld betekenen?