Voorgeschiedenis
In 2004 heeft het Nederlands Platform voor Natuurkunde (NPN) in samenwerking met de KNAW met succes de instelling van een vernieuwingscommissie voor natuurkunde bepleit. Voor het vak scheikunde was er al zo'n commissie, de biologen en natuurkundigen wilden nu ook snel een ontwikkelproject starten, mede om de vernieuwing van de natuurwetenschappelijke vakken in samenhang te kunnen uitvoeren.
Betrokkenen
Tal van mensen werden betrokken bij de ontwikkeling van het nieuwe programma.
- de Commissie, het officieel ingestelde orgaan dus – de samenstelling van de commissie vindt u hieronder
- een projectgroep, die het werk van de Commissie organiseerde, die auteurs voor lesmateriaal en docenten om een en ander uit te testen zocht, en die de evaluatie van de onderdelen bewaakte – de samenstelling van de projectgroep vindt u hieronder
- auteurs van lesmateriaal dat nieuwe onderdelen van een ontwerp-examenprogramma in de praktijk moest beproeven
- docenten die die praktijktests uitvoerden
- docenten die via websites en/of conferenties hun reacties op tussenvoorstellen konden geven.
- een klankbordgroep, waarin verschillende groepen waren vertegenwoordigd die belang hebben bij goed natuurkundeonderwijs.
Iedere natuurkundedocent had van tijd tot tijd de gelegenheid om mee te denken en te reageren.
Aanpak
In 2005 heeft de Commissie een visiedocument opgesteld, dat in het najaar in een reeks bijeenkomsten met ca. 170 docenten is besproken. Op basis van die besprekingen en van een veldadvies door de SLO is het visiedocument, Natuurkunde leeft, in 2006 bijgesteld. Eind 2006 heeft NiNa concept-examenprogramma’s gemaakt en een syllabuscommissie, ingesteld door het CvE, ontwikkelde syllabi voor havo en vwo. De programma's zijn in de jaren van 2007 tot en met 2010 in de onderwijspraktijk getoetst. De resultaten van die tests zijn gebruikt om de concept-programma's en syllabi bij te stellen en zo eind 2010 doordachte programma's aan de minister aan te bieden. De praktijktests leverden ook bruikbaar lesmateriaal op, en documentatie van hoe zaken in de praktijk liepen.
Kader
De Commissie had veel vrijheid in het maken een ontwerp, maar binnen een kader van voorwaarden die in de opdracht geformuleerd zijn. Die opdracht luidde als volgt.
De Commissie Vernieuwing Natuurkundeonderwijs:
- werkt vanuit een visie op de plaats van het vak natuurkunde in het geheel van de natuurwetenschappen en de maatschappelijke toepassingen in de moderne samenleving;
- benoemt vanuit deze visie de kernconcepten en de kernvaardigheden natuurkunde die in de nieuwe natuurprofielen HAVO en VWO onderwezen moeten gaan worden;
- plaatst deze concepten en vaardigheden in voor leerlingen aansprekende maatschappelijke, beroepsgerichte, experimentele en theoretische contexten;
- toetst het integrale examenprogramma op doelstellingen en praktische uitvoerbaarheid in een cyclisch innovatieproces op proefscholen;
- doet na validatie door het veld voorstellen voor de examenprogramma’s en de examinering van het vak natuurkunde in HAVO en VWO, ter vaststelling door de minister.
De commissie betrekt daarbij:
- de samenhang met de andere natuurwetenschappelijke vakken;
- de samenhang met de profielgerichte wiskunde;
- de relatie met de onderbouw en het derde leerjaar;
- de resultaten van didactisch onderzoek en relevante buitenlandse voorbeelden;
- de aansluiting bij een breed scala van vervolgopleidingen in de sectoren bèta en techniek.
Samenstelling commissie en projectgroep
De leden van de Commissie Vernieuwing Natuurkundeonderwijs HAVO/VWO waren:
- Chris van Weert, hoogleraar Basisonderwijs Natuurkunde, Universiteit van Amsterdam, voorzitter
- Peter Barthel, hoogleraar Astrofysica RU Groningen
- Marileen Dogterom, hoogleraar Biofysica Universiteit Leiden; groepsleider FOM Institute AMOLF Amsterdam
- Robbert Dijkgraaf, hoogleraar Mathematische Fysica Universiteit van Amsterdam
- Jos van Haaren, Philips Research Laboratories Eindhoven
- Anneke de Leeuw, docent Natuurkunde en ANW aan het St. Michael College te Zaandam; waarnemer Raad voor Natuur en Sterrenkunde van de KNAW
- Henk Pol, docent natuurkunde en ANW aan het Augustinus College te Groningen; Docent UCLO RU Groningen
- Ruud Sniekers, Coördinator Opleiding Technische Natuurkunde, Saxion Hogescholen
- Wim Sonneveld, docent natuurkunde en ANW aan de GSG Randstad te Rotterdam; Vakdidactisch medewerker TULO TU Delft
De projectgroep was als volgt samengesteld:
- Harrie Eijkelhof, hoogleraar Natuurkunde Didactiek, Centrum voor Didactiek van Wiskunde en Natuurwetenschappen, Universiteit Utrecht, projectcoördinator
- Maarten Pieters, projectmanager AMSTEL Instituut, Universiteit van Amsterdam, projectmanager en secretaris van de commissie
- Ed van den Berg, vakdidacticus natuurkunde, AMSTEL Instituut, Universiteit van Amsterdam
- Peter Dekkers, vakdidacticus natuurkunde, Centrum voor Didactiek van Wiskunde en Natuurwetenschappen, Universiteit Utrecht
- Rob Ouwerkerk, docent natuurkunde Stedelijk Gymnasium Haarlem, wetenschapsjournalist
- Elwin Savelsbergh, vakdidactisch onderzoeker, Centrum voor Didactiek van Wiskunde en Natuurwetenschappen, Universiteit Utrecht
