Donderdag 20 april 2006 is één van de twee uiteinden van de Semi-Conductor Tracker (SCT) voor de ATLAS detector, gebouwd op het NIKHEF in Amsterdam, aangekomen op CERN, Genève. De eerste tests wijzen uit dat de detector de verhuizing uitstekend doorstaan heeft. Op CERN gaat dit onderdeel met enorme precisie deeltjes detecteren die bij botsing van protonen met hoge energie ontstaan, en zal daartoe in het hart van de detector worden geïnstalleerd. Het NIKHEF heeft het afgelopen decennium gewerkt aan onderzoek, ontwerp en bouw van dit onderdeel. De installatie en aansluiting zullen naar verwachting eind dit jaar klaar zijn. De botsingen zullen vanaf eind 2007 plaatsvinden, als de Large Hadron Collider (LHC) op CERN van start gaat.
De SCT bestaat uit negen schijven in een cilinder van 2,5 m doorsnee en 2 m hoogte, allen van koolstofvezels gemaakt. Hierop zijn ongeveer 1000 silicium detector modulen bevestigd, die ieder bestaan uit ongeveer 1500 strips. Deze strips signaleren de aanwezigheid (richting, lading en impuls) van elektrisch geladen deeltjes, met een precisie van 0,01 mm. De deeltjes zijn ontstaan door botsingen van energierijke protonen in het centrum van de ATLAS detector. De wederhelft van de Nederlandse SCT is in Liverpool, Groot Brittanië, gemaakt en is eerder dit jaar naar CERN vervoerd.
De detector is gemaakt van licht materiaal om de deeltjes zo min mogelijk te verstoren en bevat veel gevoelige componenten. Daarom is de cilinder tijdens het vervoer in een speciale schokdempende opstelling opgehangen. Tijdens de 13 uur durende reis werden onder andere de schokken en de temperatuur van de detector gemonitord. In de cleanroom van CERN is de detector vrijdag weer uitgepakt. De eerste tests wijzen uit dat de detector de reis goed doorstaan heeft.
ATLAS is één van de vier experimenten die op CERN in aanbouw zijn rond de nieuwe deeltjesversneller. De LHC zal in 2007 van start gaan en protonen versnellen in de 27 km lange cirkelvormige versnellertunnel. Wetenschappers gaan daar onder andere op zoek naar het Higgsdeeltje, een voorspeld maar nog nooit waargenomen deeltje dat het bestaan van massa verklaart. De ATLAS detector is één van de twee detectoren die op zoek gaan naar dit deeltje, en de SCT detector speelt hierbij een cruciale rol.
Het NIKHEF heeft bijgedragen aan het ontwerp en de bouw van deze SCT. Daarnaast heeft het NIKHEF bijgedragen aan de muonkamers, voor detectie van muonen, aan het uitlijningssysteem voor deze kamers, RASNIK, de magneten voor ATLAS en aan ontwerp van en elektronica voor trigger- en data-acquisitie systemen. Ook spelen wetenschappers van NIKHEF een belangrijke rol in de voorbereiding van analyse van botsingen bij ATLAS. ATLAS is één van de onderzoeksprogramma’s van het NIKHEF.
