Signaalverwerking van het oor
De voornaamste functies van het oor zijn: horen én het bewaren van het evenwicht. Geluidsgolven worden via het uitwendige oor naar het middenoor geleid, waar ze het trommelvlies in trilling brengen. Deze trillingen worden door de gehoorbeentjes (hamer, aambeeld, stijgbeugel) doorgegeven aan het binnenoor. Daar worden zij over het slakkenhuis verspreid, en vervolgens omgezet in elektrische impulsen die door de gehoorzenuw naar de hersenen worden geleid. Het labyrint in het binnenoor (een systeem van buisjes die met elkaar verbonden zijn) is grotendeels verantwoordelijk voor ons evenwicht. Vandaar dat gehoorproblemen vaak gepaard gaan met duizeligheid. Doordat we in ons leven bloot staan aan schadelijke geluidssterkten ( 80-110 dB gedurende iets langere tijd of boven de 110 dB gedurende kortere tijd), worden veel mensen ouderdomsslechthorend. Dit is dan ook het meest voorkomende gehoorprobleem. Het is een natuurlijk proces waar iedereen vanaf dertig jaar mee te maken krijgt.
Slechthorendheid
Slechthorendheid kan ook aangeboren zijn of ontstaan zijn door infecties en (middenoor)ontstekingen. Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 10 % van de Nederlanders last heeft van gehoorproblemen. Van die 1,5 miljoen mensen heeft naar schatting de helft (nog) geen hulpmiddel, zoals een hoortoestel, nodig. De andere helft heeft een gehoorverlies van 25 decibel (dB) of meer en zou geholpen zijn met een hoortoestel. Slechthorendheid is een slecht begrepen handicap. Omdat slechthorendheid vaak wordt geassocieerd met domheid, is de drempel om een gehoortoestel te nemen (te) groot. Het woord doofstom heeft een slecht bijdrage geleverd aan het imago van slechthorenden. ‘Goedhorenden’ weten vaak niet dat schreeuwen niet helpt. Slechthorenden hebben vooral last van omgevingslawaai en slechte akoestiek. Door harder te praten wordt het dus alleen maar onduidelijker. Slechthorendheid is niet alleen een medisch probleem, maar vooral een communicatief en sociaal probleem.
Hoorapparaten
Hoorapparaten zijn de afgelopen jaren door digitale toepassingen kleiner, “knapper” en gebruiksvriendelijker geworden. Er zijn toestellen die automatisch reageren op spraakgeluiden, deze extra versterken en alle bijgeluiden tegelijkertijd naar de achtergrond drukken. Er zijn twee typen hoorapparaten: de achter-het-oor-toestellen (aho) en de in-het-oor-toestellen (iho). De aho’s hebben meer vermogen en zijn daarom bij een groter gehoorverlies geschikter dan de iho’s. De prijzen van hoortoestellen zijn de laatste jaren sterk gedaald (de prijs is gemiddeld 450 euro). Ziektekostenverzekeraars vergoeden de kosten voor hoorapparaten. Bij zeer ernstig gehoorverlies of doofheid kan een cochleaire implantaat (CI) een verbetering van het gehoor geven. Een chirurg brengt een ontvanger aan in het binnenoor. Een microfoon, die achter het oor wordt gedragen, zet geluiden om in elektronische impulsen en zendt deze door de hoofdhuid naar de ontvanger. Die geeft de impulsen door aan de elektroden in het slakkenhuis, waardoor de gehoorzenuw wordt geprikkeld.
Audiologie
Audiologie is een multidisciplinaire wetenschap, waarin naast Keel-, Neus en Oorartsen een belangrijke rol gespeeld wordt door fysici, psychologen, logopedisten en andere deskundigen op het gebied van spraak en taal. Er wordt onderzoek gedaan naar:
- de validiteit van het gehoor: wat zijn de gevolgen van slechthorendheid in het dagelijks leven, wat zijn relevante auditieve vaardigheden?
- Functionele diagnostiek: welke aanvullende testen zijn nodig naast toon- en spraakaudiogram om de relevante auditieve vaardigheden in kaart te brengen?
- Revalidatieprogramma’s voor slechthorenden ontwikkelen en evalueren
- Hoorrevalidatie optimaliseren door middel van signaalbewerking gericht op spraakkenmerken
- Ontwikkelen van testen voor gehooronderzoek en nieuwe digitale technieken in hoortoestellen
Gehoorschade is niet te herstellen. Daarom is het belangrijk om gehoorschade te voorkomen. Bij 80 dB ligt de gevaargrens voor het menselijk gehoor. Men kan zonder gevaar 8 uur lang met een geluidssterkte van 80 dB omgaan. Hoe hard is 80 dB? Vergelijking: een normaal gesprek is ongeveer 60 dB, een walkman staat al snel op 90-100 dB, in een discotheek begint de geluidssterkte meestal bij 110 dB. Boven 80 dB hanteren audiologen de volgende regel: Bij elke verhoging van 3 dB moet de duur worden gehalveerd, dus 83 dB maximaal 4 uur, 86 dB maximaal 2 uur, 89 dB maximaal 1 uur, 92 dB maximaal 0,5 uur, enz. Een avondje in een discotheek (110 dB) brengt al snel schade aan het gehoor. Het gehoor kan effectief beschermd worden met oordoppen. Bij de audicien kan je speciale “autoplastic” (onopvallend qua kleur en vorm) oordopjes kopen. Deze reduceren het schadelijke geluid met 15-20 dB, maar zorgen er wel voor dat je alles nog prima kunt volgen.
Zelf testen
Er is een telefonische hoortest. Bel daarvoor 0900 4560123 (Euro 0,35/min). Je krijgt telkens een nummercombinatie te horen, die je vervolgens moet intoetsen. Binnen enkele minuten weet je of je gehoor goed, onvoldoende of slecht is. Bij onvoldoende of slecht wordt een bezoek aan de huisarts of audicien aangeraden.
Bijpassende opgaven
Bron: Achmea Health, nr 6, nov./dec.2003
